آشنایی با کود مایع اوره آمونیوم نیترات

نيتروژن (N) یکی از مهمترین عناصر غذایی قابل دسترس در گياه و مهمترین عامل محدود کننده عملکرد، برای بسياری از محصولات زراعی است.
عنصر نيتروژن هرگاه به صورت کود مورد استفاده قرار گيرد باعث افزایش ماده خشک، عملکرد دانه و اجزای آن میشود نيتروژن در گياه متحرک است و علائم کمبود آن، ابتدا در برگهای پير مشاهده می‌شود.
با کمبود نيتروژن، برگهای قدیمی به صورت کلروز شده و سبب کاهش رشد، ضعيف شدن ساقه و کاهش عملکرد محصولات می شود.
کاربرد نيتروژن سبب افزایش معنی دار وزن خشک شده، اما مقادیر بيش از حد نيتروژن باعث بلوغ زودرس محصول و مانع از انتقال نيتروژن از اندام های رویشی به دانه در نهایت منجر به عدم توليد محصول می شود.
کودهای نيتروژنی برای تهيه مقدار کافی نيتروژن گياه برای تمامی محصولات مورد نياز است.
از جمله منابع کودی نيتروژن می‌توان به اوره آمونيوم نيترات مایع (UAN)، اوره (Urea)، نيترات آمونيوم، فسفات آمونيوم، سولفات آمونيوم اشاره کرد.
کود مایع اوره آمونیوم نیترات در واقع می‌تواند انتخاب بسیار مناسب تری به منظور جایگزینی کود اوره بوده، زیرا شامل محلول اوره و آمونیوم نیترات است.

اوره آمونیوم نیترات مایع

کود مایع اوره آمونيوم نيترات شامل محلول اوره و آمونيوم-نيترات است که حاوی حدود 32%-28% نیتروژن می باشد و pH آن در بازه 6/8 الی 7/5 قرار دارد.
در ترکيب اوره و آمونيوم، هر دو فرم به سرعت قابل جذب برای گياه بوده و منبع عالی برای تامين نيتروژن مورد نياز گياه می باشد.
کود مایع اوره آمونیوم نیترات به علت مایع بودن و سهولت در مخلوط کردن با خاک و ترکيب آسان با سایر عناصر غذایی و مواد شيميایی کشاورزی، بسیار پرکاربردتر می‌باشد.

مزایای کود اوره آمونیوم نیترات مایع

یکی از مهمترین مزایای کود اوره آمونيوم نيترات، مایع بودن آن است و این امر سبب می شود که بتوان این کود را به راحتی، به صورت کود آبياری در اختيار محصول قرار داد و به سهولت وارد محلول خاک شده و در دسترس ریشه گياه قرار می گيرد و تلفات ناشی از تصعيد نيتروژن به صورت آمونياک را به حداقل می رساند و همچنين از آنجا که این کود هر دو فرم نيتروژن قابل جذب توسط گياه را دارد منبع عالی از کود نيتروژن به حساب می آید.
از آنجا که این کود به صورت مایع است به راحتی با مواد دیگر از جمله انواع علفکش ها و سموم و همچنين سایر عناصر ریز مغذی مانند بر، کلسيم، گوگرد ترکيب شده و همزمان مورد استفاده قرار می گيرد.
آمونيوم موجود در کود در بين لایه های رسی تثبيت می شود و در زمان نياز گياه به تدریج طی یک دوره چند هفته ای در اختيار ریشه گياه قرار می گيرد و باعث کاهش هدر روی نيتروژن به صورت آبشویی می شود و این امر باعث کاهش هزینه ها و صرفه جویی در زمان می شود.
استفاده از کود مایع اوره آمونیوم نیترات منجر به کاهش pH و اسيدی شدن خاک اطراف ریشه شده و درنتيجه جذب سایر عناصر دیگر توسط گياه افزایش پيدا می کند.

مزیت کود مایع آمونیوم نیترات

کود مایع آمونیوم نیترات غنی شده با فولویک اسید: وجود فولویک اسید در انواع کودها به منظور بهبود خصوصيات خاک و جذب عناصر توسط گياه چه به صورت برگی و چه به صورت خاکی و نيز جذب نيتروژن و همچنين سایر عناصر را افزایش داده و راندمان توليد را افزایش می دهد.

کود مایع آمونیوم نیترات غنی شده با گوگرد و روی: یکی از مهمترین مزایای کودهای کود مایع آمونیوم نیترات اختلاط این کود با گوگرد و فولویک اسيد می باشد که در کودهای مشابه موجود در بازار این مزیت وجود نداشته و دیده نمي‌شود، وجود گوگرد متعادل در کنار نيتروژن به علت نسبت جذب و کارکرد این دو عنصر در پيکره ی گياه مي تواند بهره وری را افزایش دهد، مضاف بر اینکه با توجه به بالا بودن قليایيت اکثر خاک های ایران، وجود گوگرد، بهبود اسيدیته و در نتيجه جذب بهتر را به دنبال خواهد داشت، همچنين وجود روی در کودهای حاوی گوگرد نيز با توجه به کمبود روی در اکثر خاک های ایران می تواند بسيار موثر واقع گردد.

کاربرد کود مایع آمونیوم نیترات در مزرعه: طبق مطالعات که به کاربرد دو کود اوره و کود مایع آمونیوم نیترات به صورت سرک در طول فصل رشد در مزرعه ذرت پرداخته شده و از این طریق به کاربرد کود کود مایع آمونیوم نیترات به 2 صورت سرک و کود آبياری منجر به افزایش بسیار زیاد عملکرد دانه ذرت نسبت به کاربرد کود اوره به فرم سرک گردید و همچنين کاربرد کود اوره به صورت پخش سطحی (سرک) در خاک منجر به هدر رفتن نيتروژن می‌گردد.

مزایای استفاده از کودهای UAN

1) کود اوره آمونیوم نیترات به علت وجود 28% نيتروژن و تجزیه بالا به راحتی در دسترس گياه قرار مي گيرد و جذب مي گردد.
2) نسبت به سایر اشکال کود نيتروژن بازده بالاتری در بهبود عملکرد محصول دارد.
3) باعث کاهش ميزان توليد آلاینده های محيط زیست می شود.
4) محصول فوق برعکس نيترات خاصيت آتش سوزی و انفجار را ندارد و ذخيره سازی آن آسان است.
5) مي توان به صورت خاکی، همراه با آب آبياری و یا بصورت محلول پاشی استفاده نمود.
7) برخلاف سایر کودهای UAN موجود در بازار این کودها توسط گوگرد و روی و همچنين فولویک اسيد غنی شده است و از این جهت کارایی و بازده این کودها افزون گردیده است.
8) به دليل مایع بودن این کود می تواند به سهولت با عناصر ریزمغذی مانند بر، کلسيم، گوگرد غنی شده و با انواع علف کش ها و سموم ترکيب شود و همزمان مورد استفاده قرار بگيرد.
9) این کود هر دو فرم نيتروژن قابل جذب توسط گياه یعنی آمونيوم و نیترات را دارد، بنابراین منبع عالی از کود نیتروژن می باشد.
10) آمونیوم موجود در کود UAN در بين لایه های رسی تثبيت می شود و در زمان نياز گياه به تدریج طی یک دوره چند هفته ای در اختيار ریشه گياه قرار می گيرد و باعث کاهش هدر روی نيتروژن به صورت آبشویی می شود و این امر باعث کاهش هزینه ها و صرفه جویی در زمان نيز می شود
11) از آنجا که خاک های ایرانی آهکی هستند استفاده از این کودها زیرا منجر به کاهش pH و اسيدی شدن خاک اطراف ریشه شده و درنتيجه جذب سایر عناصر دیگر توسط گياه افزایش پيدا می کند. 

نکات مهم جهت استفاده از کود UAN

کود UAN را می توان به ذرت، گندم زمستانه و یا هر دانه کوچک دیگری اعمال کرد با این حال، این برنامه باید در فصول سرد سال باشد.
اگر در تابستان به چمن ها اضافه شود، باید زمانی از این کود استفاده کرد که احتمال بارش باران زیاد باشد، در غير این صورت آبياری سبکی قبل از استفاده صورت پذیرد.
ميتواند بعنوان اسپری برخی محصولات مانند سيب زمينی، گندم، سبزیجات و سویا استفاده شود .
برای بسياری از محصولات مقدار نيتروژن در در یک زمان نباید بيش از 20 کيلوگرم نيتروژن در هکتار باشد و منجر به خسارت و رشد رویشی بيش از حد و طغيان آفات خواهد شد.
برای باغبانانی که محصولاتی مانند توت فرنگی، زغال اخته و ذرت دارند مناسب است و به راحتی نياز این گياهان را در مدت زمان اندکی فراهم مي کند.
در حال حاضر از کود اوره آمونيوم نيترات به عنوان کود ازته برای مرکبات و برای زعفران به مقدار زیادی در کشور استفاده می شود. همانگونه که پيشتر نيز ذکر شد، درختان نيز مانند سایر گياهان می توانند برای تامين نيتروژن مورد نياز خود از از این کود بهره ببرند، اما ميزان و نحوه استفاده حتما باید بر اساس فاکتورهایی مانند نوع خاک، نوع درخت و … صورت بگيرد.

 روش کاربرد UAN در مزرعه

کود آبیاری: اعمال کود در سيستم های آبياری و کود رسانی به محصول به همراه آب آبياری.
تزریق مستقیم کود در نزدیکی بذر: اعمال کود در نزدیکی بذر گياه، باید توجه داشت که فاصله بين کود و بذر حفظ شود و کود در تماس مستقيم با بذر گياه نباشد زیرا باعث مرگ بذر و جوانه می شود .
پخش سطحی کود: اعمال کود به صورت مستقيم در سطح خاک و نفوذ آن در خاک.
برگ پاشی: اسپری کود در غلظت مناسب با نازل های خاص بر روی شاخ و برگ گياهان.

زمان مصرف عموما با توجه به نوع خاک و نوع گياه مشخص می گردد. به عنوان مثال برای پنبه در هنگام کشت به خاک افزوده می شود اما در مورد سبزیجات این اتفاق در فصل رشد باید رخ دهد یا برای گندم بهترین زمان استفاده در هنگام جوانه زنی است.
نکته قابل عرض در استفاده از این کودها توجه به این مورد می باشد که باید با آزمون خاک و بسته به نوع خاک و گياه و آناليز، توصيه و استفاده گردند.

جمع بندی

از آنجا که مهمترین کاربرد آمونیوم نیترات به عنوان کود شیمیایی در کشاورزی می باشد که با مصرف آن نیتروژن مورد نیاز گیاه تامین می شود و باتوجه به اینکه نیتروژن به عنوان یکی از عناصر اصلی و کلیدی در چرخه رشد و نمو گیاهان و تولید محصول می باشد و در گیاهان بالاترین غلظت را داشته و تامین آن برای گیاه یکی از چالش های اصلی رشد گیاه به شمار می رود، نیترات آمونیوم به عنوان یک منبع نیتروژن خوب می تواند این عنصر را به دو صورت آمونیوم و نیترات در اختیار گیاه قرار دهد و باعث افزایش رشد و نمو و در نهایت محصول بیشتر می گردد.