هرس کردن درختان

 هرس اغلب به معنی بریدن شاخه هاست، گاهی اوقات برداشتن کامل شاخه‌های کوچکتر است.
علت اهمیت هرس این است که روی محصول و طول عمر آنها تأثیر می‌گذارد. پرورش و هرس خوب می‌تواند از صدمه زدن به شاخه های ضعیف در اثر باد، برف و سایر عوامل جلوگیری کند.
درختان و گیاهان اگر به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان رشد کنند در زمان تبدیل شدن گیاه به درخت یا درختچه دارای تنه‌های بهم پیچیده می شوند. اینجاست که کیفیت محصول و میزان باردهی درخت به طور محسوس می شود، زیرا شاخه‌های سطحی مانع عبور نور به شاخه‌های درونی می شوند و شاخه‌های درونی پس از مدتی خشک می گردند، به همین دلیل هرس قدمتی هزاران ساله در بین جوامع دارد.
هرس کردن یا همان پیراستن و پایش گیاه باعث رشد صحیح و اصولی آن می‌شود.
هرس کار نسبتاً حساسی است، زیرا هرگز نباید به شاخه‌های اصلی آسیبی برسد و با هر اشتباه ممکن است به گیاه صدمه‌ای جدی وارد و عمر گیاه کوتاه شود. 

چرا هرس درختان ضرورت دارد؟ 

هرس کردن گیاه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. مهم‌ترین دلیل هرس کردن گیاهان هدایت نحوه رشد و باروری گیاه است.

دلایل اهمیت هرس:
۱- به‌منظور حذف شاخه‌های آفت‌زده و خشک شده، گیاه را هرس می‌کنند تا سلامتش تأمین شود.
۲- برای عبور نور و رسیدن آن به شاخساره‌های درونی، قسمت‌های متراکم گیاه را هرس می‌کنند تا هیچ‌یک از شاخساره‌ها دچار خشکیدگی نشوند.
۳- ایجاد تعادل بین شاخه‌ها و ریشه به‌منظور حفظ تعادل درخت یکی دیگر از دلایل هرس کردن گیاهان است. این دلیل بیشتر هنگام نشاکاری و جابه‌جا کردن گیاه، فرد را مجاب به هرس کردن می‌کند.
۴- ایجاد شکل ظاهری ویژه هم از دلایل هرس کردن گیاهان است. این دلیل بیشتر در فضا‌های سبز شهری، گلخانه‌ها و باغچه‌ها کاربرد دارد.
۵- جوان‌سازی درختان به‌منظور باردهی بهتر با حذف شاخه‌های پیر و وادار کردن درخت به تولید شاخه‌های جدید هم از دلایل هرس کردن درختان است.
۶- به‌منظور محدود کردن رشد گیاه برای سهولت در کار‌هایی مثل برداشت محصول و سمپاشی هم گیاهان را هرس می‌کنند. 

بهترین زمان هرس

بسته به نوع گیاه، هرس در دو فصل تابستان و زمستان انجام می شود. ۲ نوع هرس داریم. ۱- هرس سبز یا تابستانه. ۲-هرس خشک یا زمستانه

هرس سبز یا تابستانه:
این هرس زمانی انجام می‌شود که گیاه بارور و دارای برگ و گل است. از این نوع هرس با عنوان هرس تابستانه یاد می‌شود، ولی عمدتا از اوایل بهار تا اواخر تابستان صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین هرس‌های تابستانه می‌توان به حذف گل‌ها و میوه‌های اضافی در درختانی همچون انگور، بریدن قسمت انتهایی ساقه‌های تند رشد، هرس بوته‌های زینتی و هرس برگ اشاره کرد.

هرس خشک یا زمستانه:
این هرس زمانی انجام می‌شود که گیاه فاقد برگ و به‌اصطلاح به خواب زمستانی رفته است. این نوع هرس کردن بسیار مرسوم است چرا که در این زمان برگ‌ها ریخته شده و تمام شاخه‌های درخت قابل مشاهده است. ازجمله معروف‌ترین هرس‌های زمستانه می‌توان به هرس‌های شکل دهی، هرس باردهی، حذف شاخه‌های آفت‌زده و هرس ریشه گیاه اشاره کرد.
هرس زمستانه درختان باعث می‌شود شاخه‌های تولیدشده در سال آینده تقویت شوند. اگر هرس در فصل سرد انجام نشود یا میزان آن سبک باشد، تعداد شاخه‌هایی که با رشد جدید ظاهر می‌شوند، کمتر هستند. درختی که هرس سنگین می‌شود تعداد جوانه‌های کمتری برای رشد شاخه‌هایش در فصل بعد دارد؛ بنابراین مواد غذایی ذخیره ‌شده به شاخه‌ها و جوانه‌های کمتری می‌رسد و در نهایت شاخه‌های جدید رشد بیشتری می‌کنند، طویل‌تر می‌شوند و برگ‌های سبزتر و بزرگ‌تری نیز می‌آورند.
هرس شدید زمستانه باردهی گیاه را به تعویق می‌اندازد. اگر لازم است شاخه ای به صورت کامل را حذف شود، باید از پایین‌ترین قسمت آن را برش داد تا قسمتی از آن شاخه روی تنه باقی نماند؛ به اصطلاح هیچ گونه ناخنکی بر روی شاخه و تنه بعد از هرس باقی نماند. در این صورت محل شاخه هرس شده سریع ترمیم شده و بیماری به آن نفوذ نمی‌کند. در شاخه های قطورتر، سطح بریده شده باید با چسب هرس باغبانی دارای سم قارچ‌کش پوشانده شود. 

اصول کلی هرس درختان

هرس درختان شامل آرایش و کوتاه کردن قسمت‌های مختلف گیاه است.

هرس شاخه:
هرس کردن شاخه به ۲ گونه انجام می‌شود که با عنوان «سرزنی» و «حذف کامل» از آن‌ها یاد می‌شود.
سرزنی عبارت است از حذف قسمت انتهایی شاخه‌های اصلی یا تنه. حذف کامل عبارت است از بریدن شاخه‌های به صورت کامل از تنه و به این صورت انجام می‌دهند؛ شاخه‌های جوان را که قطری حدود یک و نیم سانتیمتر دارند را می‌توانید با قیچی‌های باغبانی از نیم سانتی متر بالاتر از جوانه به‌صورت مایل و مخالف جهت جوانه هرس کنید.
بریدن شاخه‌هایی که قطر بیش از ۳سانتیمتر دارند باید با اره چوب بری انجام شود. به این ترتیب که برآمدگی حاصل از قطع شدن نباید روی تنه درخت باقی بماند. حداکثر قسمت باقیمانده نباید از ۳میلیمتر تجاوز کند تا امکان ترمیم زخم محل برش وجود داشته باشد.

هرس گل و میوه:
با توجه به این موضوع که میزان فتوسنتز گیاه مقداری مشخص است اگر تعداد گل‌ها و میوه‌ها کم شود تعادل لازم برای تولید محصول مرغوب برقرار می‌شود. این نوع هرس کردن به روش‌های شیمیایی توسط مواد مختلفی مانند NAA و روش‌های فیزیکی انجام می‌شود. شما برای سهولت کار می‌توانید از روش فیزیکی که همان کندن گل و میوه است استفاده کنید.

هرس پوست گیاه:
این نوع هرس در زمان رشد رویشی گیاه به ۳ روش شکاف‌زنی، حلقه‌زنی و طوقه‌برداری انجام می‌شود.
در شکاف‌زنی، پوست ساقه یا شاخه‌های اصلی با خطوطی موازی زیر جوانه خراش داده می‌شود. البته این نوع هرس نسبت به ۲ نوع دیگر بازده کمتری دارد.
در روش حلقه‌زنی، حلقه‌ای کامل از پوست ساقه برداشته می‌شود. این نوع هرس پوست بهترین روش است.
در طوقه برداری هم با سیم به مدت 6 ‌ماه حلقه‌ای به دور ساقه بسته می‌شود.
هرس کردن پوست گیاه به‌منظور تجمع هیدرات‌های کربن و هورمون‌های رشد در اندام‌های هوایی واقع در بالای زخم ایجاد شده هنگام هرس انجام می‌شود که این کار عاملی برای تحریک تمایزیابی در شاخه‌های بیمار شده است.

هرس ریشه:
در گیاهانی خاص مثل بامبو هرس کردن بیشتر به ریشه بر می‌گردد که انجام آن با قیچی‌های ساده هم امکان پذیر است. گیاه را از آب بیرون آورید و ریشه‌های فرعی را که نازک هستند قطع کنید.
در نهایت نباید فراموش کرد که هرس از اصلی ترین اصول باغداری می باشد که عملیات نادرست و غیر علمی آن نه تنها تاثیر مثبتی بر روی درختان نخواهد گذاشت بلکه منجر به آسیب جدی به بافت های گیاه می شود و به طور کلی تیپ رشدی درخت معیوب گردیده و از فرم مطلوب خود خارج می شود. بنابراین در رابطه با هرس درختان خود حتما از متخصصان و کارشناسان مربوطه کمک بگیرید.