نقش نور در گیاهان چیست؟

به طور کلی گیاهان نیز مانند تمامی موجودات دیگر نیاز‌هایی دارند که بایستی تامین شوند و می‌توان نور را یکی از اساسی‌ترین آن‌ها دانست. در واقع نور به عنوان یکی از ضروری‌ترین نیاز‌های گیاهان آپارتمانی اثرات مختلفی بر روی گیاه می‌گذارد به گونه‌ای که کاهش و یا افزایش میزان آن هر کدام پیامد جداگانه‌ای خواهد داشت.

آشنایی با میزان نور گیاهان آپارتمانی:

 بهتر است بدانید که تهیه خاک مناسب، تنظیم آبیاری و ثابت نگه داشتن درجه حرارت نه تنها مشکل نیست بلکه به راحتی می‌توان نیاز‌های خانگی را در این موارد رفع نمود، اما مسئله نور کمی مشکل و سخت‌تر است، زیرا به صراحت می‌توان گفت که گیاهان زینتی منزل از نظر میزان نور کافی در محل مناسب خود قرار نمی‌گیرند. البته گیاهانی که منشا و موطن اصلی آن‌ها جنگل‌های انبوه و تاریک است تحمل و مقاومت در سایه را به خوبی از خود نشان می‌دهند، اما گیاهانی که در منازل احتیاج به نور متوسط و یا غیر مستقیم دارند گیاهانی هستند که منشا و موطن آن‌ها حاشیه جنگل‌ها بوده و بالاخره جایگاه اصلی گیاهانی مانند گیاهان گلدار در فضای باز جنگل بوده است. به همین خاطر گیاهان خانگی با توجه به منشا و خاستگاه آن ها  نیازهای نوری مختلفی از خود نشان داده و هر کدام شرایط خاص خود را می‌طلبند. توجه داشته باشید که نوردهی درست فراتر از دادن روشنایی مورد نیاز گیاه است. در واقع در مورد نوردهی گیاه دو جنبه مشخص شامل شدت نور و دوره نوردهی وجود دارد که بر روی رشد گیاهان تاثیر می‌گذارد. تقریبا تمامی گیاهان آپارتمانی به دوره‌ای کم و بیش مشابه برای دریافت نور نیاز دارند و این میزان بین ۱۲ تا ۱۶ ساعت نور طبیعی یا نور مصنوعی است و به این نکته دقت داشته باشید که مقدار نور به اندازه‌ای که نیاز و رشد فعال گیاه را به خوبی تامین خواهد کرد. دومین جنبه که شدت نور مورد نیاز است برای تمامی گیاهان ثابت نیست یعنی نیاز گیاهان مختلف به شدت نور بسیار متفاوت است. به گونه‌ای که برخی از انواع گیاهان در پشت پنجره رو به آفتاب شاد می‌مانند و اگر در محیطی سایه قرار بگیرند به سرعت پژمرده می‌شوند. اما برخی دیگر در محیط سایه روشن و شاداب هستند و اگر در معرض نور قرار بگیرند از بین خواهند رفت.

گل‌ها از لحاظ نیازی نور به سه دسته تقسیم می‌شوند:

 توجه داشته باشید که گیاهان آپارتمانی اغلب از نظر نیاز نوری به سه قسمت مجزا تقسیم می‌شوند که در ادامه سعی داریم به بیان آن‌ها بپردازیم:

گیاهانی با نیاز نوری بالا: این دسته از گیاهان آپارتمانی بایستی حتما از نور مستقیم خورشید استفاده کنند.

گیاهانی با نیاز نوری متوسط: گیاهان با نیاز نور متوسط هر چه نور بیشتر وجود داشته باشد روند رشد آن‌ها نیز بهتر خواهد بود.

گیاهانی با نیاز نوری کم

گروهی مانند بنجامین ابلق، کروتون، حسن یوسف، برگ انجیری و انواع پیچکهای ابلق به نور آفتاب فیلتر شده­‏ی کافی و یا نور درخشانی که از دیوارهایی با رنگ روشن انعکاس می­ یابد نیاز دارند.

گروهی دیگر که از نظر احتیاج به نور، در حد متوسط به­ شمار می­ آیند مانند دراسینا، انواع پیچک های سبز در مکان ­های سایه روشن و یا نوری که از پرده ­های نازک ساطع می ­شود به رویش خود ادامه می­ دهند.

گروهی دیگر مانند بسیاری از سرخس­ها، گونه ­ای از آگلونماها و گونه‏ای از سانسوریاها با نور کم هم سازگار بوده و در تابش غیرمستقیم نوری که از پنجره می­تابد، به حیات خود ادامه می­ دهند.

نور منبع نیرویی است که جریان فتوسنتز را در گیاهان هدایت می­کند. در واقع بدون نور رشد گیاه کند یا کاملا متوقف می­‏شود. وقتی نور از پنجره فقط به یک طرف گیاه می­تابد، برگ های طرف دیگر گیاه طبیعتا به سوی نور کشیده شده و در نتیجه باعث کج شدن آن می‏گردد. برای جلوگیری از این کار هر چند روز یکبار به هنگام آبیاری، کمی گلدان را به طرف نور بچرخانید تا هر دو طرف گیاه از نور کافی بهره ­مند شوند. 

حال چگونه متوجه شویم که گیاه ما از نور کافی برخوردار می‏باشد یا نه؟

چنانچه فواصل برگ هایی که تازه روییده ­اند بیشتر از فواصل برگ های کهنه و برگ های جدید نیز کوچکتر شده باشد، مشخص می ­شود که گیاه از کمبود نور رنج می­برد. گیاه تحت تاثیر کمبود نور به طرف نور کشیده می­شود و در این حالت ساقه ­ی گیاه شکل کشیدگی و گاهی خمیدگی به خود می گیرد. همچنین در مورد کاکتوس های توپی همچون اچینوپسیس در صورت تامین نشدن نیازهای نوری آن ها، از فرم توپی بودن خارج شده و به حالت کشیده تبدیل می گردد.

از طرف دیگر چنانچه مشاهده گردید که گیاه در ساعات گرم روز بین ساعات 10 تا 16 حالت پژمردگی پیدا کرده و برگ ها ابتدا به زردی و سپس به رنگ قهوه ­ای تغییر رنگ پیدا کرده به احتمال خیلی زیاد از نور زیاد رنج می­برد. در این حالت یا آن را از پنجره دور کنید و یا در اواسط روز پرده ­ها را بکشید. اصولا نور مستقیم آفتاب برای گیاهان آپارتمانی مضر می‏باشد و نباید در معرض نور آفتاب به صورت مستقیم باشند.

نور مصنوعی برای گل‌های آپارتمانی:

 بهتر است بدانید که پرورش گل‌های آپارتمانی در محیط‌های های سربسته و یا زیر لامپ‌های روشنایی تنها دو مفهوم دارد و یکی اینکه می‌توان در اتاق نزدیک و حتی بدون پنجره گیاه برگی را به خوبی پرورش داد و دیگر اینکه می‌توان در فصل زمستان مدت زمان نوردهی و شدت نور طبیعی را تا اندازه‌ای افزایش داد که گیاه رشد معمول خود را ادامه دهد.

برای مثال در روند تکثیر بنفشه آفریقایی می‌توان آن را با استفاده از این روش در تمام طول سال گلدار نمود. در واقع لامپ‌های معمولی برای اینکار مناسب نخواهند بود، زیرا حرارتی که ایجاد می‌کنند برگ گیاهان را به سرعت می‌سوزاند و به جای آن‌ها توصیه می‌شود از لامپ‌های فلورسنت بلند استفاده نمایید.  

توصیه های نوری برای برخی از گیاهان آپارتمانی:

1-گیاهانی که دارای برگ های ابلق بوده مانند کروتون، پتوس ابلق، حسن یوسف و بنجامین ابلق به نور بیشتری نیاز دارند و باید در جای پرنور قرار گیرند.

2-گیاهانی که برگ های آنان کلا سبز یکدست می­ باشد مانند گونه ­ای از آگلونما و انواع پیچک های سبز را می­ توان کمی دورتر از پنجره قرار داد.

3-گیاهانی مانند فیلودندرون، سانسوریا و نوعی از سرخسها به نور کمتری احتیاج دارند و می­توان آنها را در نقاط کم نور آپارتمان قرار داد.